انواع پارک و تعریف پارک شهری و پارک عمومی

• تعریف پارک شهری:

پارکهای شهری که دارای جنبه های تفریحی ، تفرجی ، فرهنگی و بالاخره زیست محیطی و سالم سازی محیط هستند و جنبه های سرویس دهی به مناطق مختلف شهر را دارا می باشند به ۴ گروه تقسیم می شوند:

1. پارک در مقیاس همسایگی
2. پارک شهری در مقیاس محله
3. پپارک شهری در مقیاس ناحیه
4. پارک شهری منطقه ای[مهندسین امایش محیط،۱۳۷۱]

در اینجا انواعی از تقسیم بندی پارکها بر اساس شکل و نحوه استفاده و… جمع اوری شده است . البته می توان براساس مواردی چون منطقه ، مقیاس و تجهیزات پارک نیز انها را دسته بندی نمود .

پارکها از نظر شکل بدستجات زیر تقسیم می شوند:

۱ ـ پارک های منظم .

۲ ـ پارک های نامنظم .

۳ ـ پارک های مختلط .

۴ ـ پارکهای فانتزی .

۱- پارک های منظم :

این قسم پارکها بطوریکه از اسم آنها پیداست دارای اشکال منظم است و خیابانهای مستقیم دارد. آب نماها دارای اشکال هندسی منظم ، طرز کاشت در اطراف خیابانها با نظم خاصی جلوه می کند. اشجار با فواصل معین و یکنواخت ، سطوح گلکاری دارای اشکال منظم هندسی است. این قسم پارکها به پارک نوع فرانسه معروف هستند و اکثر پارکهای قدیم فرانسه بدین شکل ایجاد شده است. عیب این قبیل پارکها یکنواخت بودن آنها است ، زیرا شخص در موقع راه رفتن و گردش کردن در خیابانها احساس خستگی می کند ، چون خیابانها طویل و مستقیم است و تنوعی در آن دیده نمی شود. با این وجود اغلب این پارکها ابهت خاصی دارد چون خیابانها وسیع و کلهای متنوع پارک را در نظر تماشاچیان بزرگ جلوه می دهد.

۲ ـ پارکهای غیر منظم

بطوریکه از اسم آن پیداست این نوع پارکها دارای اشکال غیرمنظم بوده و فاقد خیابانهای منظم و آب نماهایی هستند بطور عموم اشکال قوس داشته و آب نماها باشکال غیر منظم هندسی دیده می شود طرز کاشت در این پارکها با نوع قبلی فرق کلی داشته و گلکاری ها وسط که در درختچه های گل دهنده آنها کاشته می شوند غیرمنظم بوده و بدین شکل تنوع در این پارکها بیشتر است و انسان در موقع گردش کمی گیج می شود گلکاری ها روی خطوط طبیعی که از روی خطوط طبیعت الهام می‌گیرد، انجام می شود انجام می گیرد این قسم پارکها بنوع انگلیسی معروف هستند.

۳ ـ پارک های مختلط :

این قسم پارکها مخلوطی است که از دو قسمت قبلی یعنی یک قسمت آن از پارک منظم و قسمت دیگر از پارک نامنظم تشکیل شده است قسمت منظم یا در وسط پارک قرار می گیرد و یا در اطراف ساختمانهای اصلی مانند رستوران و غیره این قسم پارک مرغوب ترین انواع پارک است زیرا از محسنات هر دو قسم پارک منظم و غیرمنظم برخوردار است معمولاً چنین پارکهائی برای زمین های خیلی وسیع مناسب هستند چنانکه زمین دارای پستی و بلندیهای مختلف باشد باید سعی شود قسمت منظم در روی سطح نسبتاً صاف و قسمت نامنظم در روی تپه ها و زمین های شیب دار قرار گیرد در این صورت منظره مطلوبی خواهد داشت طرز درختکاری و گلکاری و طرح آب نماها و سایر تزئینات پارک برای هر قسمت مربوط به خود خواهد بود بدین معنی که نباید گلکاری پارک منظم مطابق پارک نامنظم انجام شود و یا آب نماهائیکه در قسمت پارک نامنظم ساخته می شود و مطابق اشکال آب نماهای (پارک منظم باشد در ساختمانی مهم مسطح منظم جلو زیادتر است.) قسمت های منظم را با خطوط نامنظم به اطراف و یا به یکدیگر وصل می کنیم

۴ ـ پارکهای فانتزی

این قسم پارکها را از قوانین کلی پارک سازی جدا باید دانست بسته به طرز استفاده از آن با انواع مختلف مصالح مختلف ساخته می شوند این قسم پارکها هر کدام برای منظور خاصی در نظر گرفته می شوند و سطح آنها معمولاً از سطح پارکهای اقسام بالا کمتر است برای پارکهائیکه بمنظور ایجاد نمایشگاه ها تهیه می شود بهتر است از این نوع پارک استفاده شود مثلاً اگر یک نمایشگاه خصوصی برای فروپاشی منظور بوده است فرضاً ممکن است آب نماهای آنرا از آن قسم کاشی استفاده کرد حتی اگر رنگ کاشی برای آب نماها مناسب نباشد ممکن است تزئینات ساختمانی در کروی در پارک اضافه کرد که از آن رنگ کاشی بتوان برای ساختمان آنها استفاده کرد. ممکن است از ایجاد چنین پارک مثلاً برای فروش و عرضه کردن و نمایش دادن عده ای مجسمه باشد باید طرح را طوری تنظیم کرد که برای هر کدام از این مجسمه ها جای بسیار مناسبی تهیه گردد فرض کنید مقداری مجسمه می توان مورد نظر است ممکن است مجسمه گاوها را روی سطح سبز چراگاه و مجسمه شترها را روی سطح خشک بیابان با علفها و نباتات مربوطه و مجسمه پرندگان را در داخل یک قفس مناسب و مجسمه اردک ها را مثلاً در روی یک دریاچه مصنوعی قرارداد این طرحها باید با مهارت کامل ا نجام شود تا جلوه اشیاء موردنظر به نحو احسن تامین گردد. فرض کنید از ایجاد چنین پارکی نمایشگاه مبل باشد باید سطوح مناسب و طرح زیبا برای جاهائیکه معمولاً در پارک برای آنها مناسب است تهیه کرد و میز و صندلیها را روی آن سطح قرار داد بدیهی است برای نمایش دادن تعدادی قایق بهترین جاروی یک دریاچه طبیعی است که بطرز مصنوعی ساخته می شود و بدین شکل برای هر منظور باید طرح را مطابق با احیتاجات تهیه کرد.

پارکها را از نظر طرز استفاده می توان بشرح زیر تقسیم کرد :

۱ ـ پارکهای عمومی

۲ ـ پارکهای کودکان

۳ ـ پارکهای نمایشگاهها

۴ ـ پارکهای نباتات

۵ ـ پارکهای باغ وحش

۶ ـ پارکهای اسپورت و ورزشی

پارکهای عمومی :

پارکهای عمومی اقسام منظم ، غیر منظم و مختلط طرح ریزی شده برای استفاده عموم در شهرها ایجاد می شود . فوائد این پارکها اصولاً صرف نظر از تفریح و گردشگاهها و برای عموم طبقات مردم در آب و هوای شهرها موثر بوده و کمک زیادی به حفظ سلامتی افراد می نماید.

این قسم پارکها معمولاً باید دارای قسمت های زیر باشد :

۱ ـ خیابانهای وسیع برای گردش سواره

۲ ـ خیابانهای وسیع برای گردش پیاده

۳ ـ درب های ورودی متعدد در نقاط میهن

۴ ـ مکانهای مناسب برای پارکینگ اتومبیل

۵ ـ آب نماهای وسیع برای استفاده عموم

۶ ـ دریاچه مصنوعی برای استفاده قایق رانی

۷ ـ رستوران مناسب برای استفاده عموم طبقات شهر

۸ ـ کاغذهای متعدد برای استفاده عموم

۹ ـ زمینهای مختلف ورزش مطابق عرف و عادت شهر

۱۰ ـ باغ کودکان برای سرگرمی بچه ها

۱۱ ـ گلخانه های متعدد برای حفظ نباتات در زمستان

۱۲ ـ گرمخانه های وسیع برای کاشت نباتات گرمسیری

۱۳ ـ دفتر برای تشکیلات اداری پارک

۱۴ ـ انبارهای مختلفه متعدد

۱۵ ـ قسمت جنگلکاری برای گذراندن تابستان اهالی

۱۶ ـ قسمت های سرپوشیده برای حفظ مردم در هوای بارانی

۱۷ ـ باشگاه موزیک و امثال آن

۱۸ ـ‌ دست شوئی های متعدد در نقاط مختلف پارک

۱۹ ـ باغ وحش کوچک و مختصر

۲۰ ـ مکانهای مختلف برای ایجاد سرگرمیهای متعدد برای مردم

۲۱ ـ نصب مجسمه های مختلف در نقاط مناسب

۲۲ ـ مناظر وسیع گلکاری و چمن کاری برای گردش و تفریح

۲۳ ـ سطوح وسیع چمن کاری برای استراحت عموم

۲۴ ـ سالن تئأتر و سینما

۲۵ ـ سالنهای سرپوشیده برای انواع ورزش

۲۶ ـ استخر شنا در فضای آزاد

۲۷ ـ استخر سالن سرپوشیده

۲۸ ـ وسایل تشکیلاتی و نگاهداری پارک از قبیل وسایل برق . وسایل ارتباطات مانند تلفن بی سیم و وسایل حمل و نقل و مکانهای نگاهداری آنها مانند گارژهای متعدد و مکانهائی برای سرویس و غیره .

۲۹ ـ در پارکهای وسیع و بزرگ ایجاد موزه های مختلف

۳۰ ـ استخر و برکه های طبیعی که در آنها نباتات آبی کاشته می شود. یک قسمت بسیار مطلوبی را برای پارک تشکیل می دهد.

منبع : سایت شهرداری تهران Tehran.ir

مهندسین امایش محیط- اصول طراحی پارکهای