در ساخت مکان های ورزشی پیش از طراحی و ساخت فضای درونی و خط کشی ها ی داخل زمین بازی باید به مواردی چون موقعیت زمین انتخابی برای ساخت ورزشگاه،ویژگی های سطوح و کف پوش های سالن و دیگر ورزشها،روشنایی داخل و پیرامون اماکن ورزشی و دمای اماکن ورزشی نیز توجه کرد.
این استاندارها به مرور زمان و با پیشرفت علم و فناوری به روز میشود تا برای انجام هر چه بهتر این مسابقات کمک کند .
در واقع این استانداردها از طرف یک مرجع واحد ابلاغ نمیشود.علت این امر نیز به دلیل وجود شرایط جغرافیایی و فرهنگی و … باشد.
البته استانداردهای از طرف فدراسون های جهانی ابلاغ میشود.متولیان استاندارد با توجه به شرایط گوناگون محیطی و جغرافیایی و … میتوانند ضوابط مربوط به هر رشته را تعیین کنند.
و فقط فدراسون های جهانی در تعیین استاندارد دخیل نیستند،بلکه سازمانهایی در هر کشور که در حیطه وظایفشون است میتوانند تعیین کننده باشد.
هر ان چه در زیر مشاهده میکنید مربوط به استانداردهای ایران میباشد که ممکن است در مناطق دیگر متفاوت باشد.
الف) انتخاب زمین
انتخاب اماکن ورزشی بر اساس موقعیت جغرافیایی
درانتخاب زمین ورزشگاه به عوامل متعددی از جمله قابلیت زمین در جذب اب زمین و برف،امکان گسترش ورزشگاه در اینده،دسترسی پیاده و نقلیه عمومی به ورزشگاه،امکان دسترسی به تاسیسات زیر بنایی مثل فاضلاب،اب،برق،… باید مورد توجه قرار گیرد.
ب) جانمایی بنا
در تعین محل احداث بنا باید توجه شود که از یک طرف جانمایی زمین با عوارض زمین و ویژگی های ان هماهنگ باشد(عواملی مثل کوه،دریا،دریاچه،زمین نامناسب… مانع گسترش فضا میشود) و همچنین جانمایی باید با معابر و محل های دسترسی هماهنگ باشد تا ورود و خروج تماشاگران از ورزشگاه به راحتی امکان پذیر باشد.
ج) عوامل طبیعی
از عوامل طبیعی مؤثر در انتخاب زمین ورزشگاه میتوان خاک،توپوگرافی،جهتگیری و گونه های گیاهی را نام برد.
د) اب و هوا
افتاب: در استان و شهرهایی مانند بوشهر و بندر عباس به طور شهر های نزدیک به استوا که اب و هوای گرم دارند و افتاب به صورت مستقیم میتابد، ساخت ورزشگاه سرپوشیده معقول تر به نظر میرسد.
باد: شهر هایی مانند منجیل که باد خیز هستند و در استان گیلان میباشد در اکثر فصول بادهای شدیدی میوزد اماکن ورزشی منطقی تر به نظر میرسد.
باران: در شهر های شمالی مانند رشت و انزلی که میانگین بارش باران در ان بالاست احداث اماکن ورزشی سرپوشیده به صرفه تر و منطقی تر به نظر میرسد.
ه) عوارض مصنوعی
از عوامل مصنوعی مؤثر در تعیین استقرار ورزشگاه میتوان از:
ملاحظه الگوهای فعالیتی و کاربردی زمین های اطراف ورزشگاه ها و پیشگیری از ناسازگاری احتمالی، رعایت ویژگی های تاریخی محل و بهره برداری مناس از ان، دقت در انتخاب در ورودی اصلی ورزشگاه بر اساس تسهیل رفت و امد و کنترل مراجعان،ملاحظه و پیش بینی توسعه و گسترش فضا در اینده نام برد.
سطوح و کفپوشهای ورزشی
انتخاب بهترین کف پوش نیازمند در نظر گرفتن عواملی مانند استفاده ی چند منظوره و ورزش هایی که در اولویت اند، میباشد.
خصوصیات و ویژگی های کفپوشهای ورزشی،موارد متعددی از قبیل شرایط،عکس العمل توپ در برخورد توپ با سطح،غلتش توپ ،عکس العمل توپ نسبت به لغزشو …را در بر میگیرد که در ادامه به توضیح داده میشود:
الف) شرایط
شرایط مطلوب برای یک کفپوش ورزشی یعنی شرایطی که انجام فعالیت ورزشی را مطابق مقررات و شرایط ویژه یک یا چند رشته ورزشی امکان پذیر سازد.
ب) عکس العمل توپ نسبت به زمین
در ورزش هایی که مستلزم جهش توپ هستند،ارتفاع باز جست توپ باید متانسب با استانداردهای ان ورزش باشد و برای ورزشی مانند تنیس که سرعت توپ و بازی از مشخصات این بازی هستند،کاهش سرعت توپ پس از برخورد با کفپوش باید مورد توجه قرار گیرد.
ج) غلتش توپ
برای ورزشهایی همانند بولینگ غلتش توپ دارای اهمیت زیادی میباشد.میزان کاهش سرعت توپ در هنگام غلتش،به درجه مقاومت غلتشی توپ بستگی دارد.
د) عکس العمل کفپوش نسبت به چرخ
مقاومت چرخشی برای ورزشهایی که در ان چرخ به کار میرود بسیار با اهمیت است. این ورزشها میتوانند شامل اسکیت و بسکتبال با ویلچر و … باشد.
ه) عکس العمل کفپوش نسبت به لغزش
برای اکثر ورزشها،میزان اصطکاک میان سطح کفپوش و کف کفش بازیکنان باید که از سر خوردن بازیکنان پیشگیری شود.البته اصطکاک نباید ان قدر زیاد باشد که حرکت پا را در هنگام لغزش و یا دویدن و … محدود کند.
و) برخورد
برخورد پویا بین کف سالن و بازیکنان در هنگام ئویدن،فرود امدن یا دویدن بسیار پیچیده است،این عمل با میزان سختی و ضربه گیری کف پوش،نیروی ناشی از برخورد بازیکن با کف و انرژی جذب شده یا برگشت داده شده به طرف بازیکن،مرتبط است.
ز) ایمنی
ایمنی کف دارای ابعاد گوناگون است که عبارتند از:
مقاومت کف پوش در برابر اتش سوزی،مسمومیت زدایی و احتمال اسیب های جسمی
ح) سایر موارد
علاوه بر ویژگی ها و خصوصیات یاد شده،کفپوش ها باید از انعکاس صدا و نور جلوگیری کنند،مسطح و یکنواخت باشند،موقعیت سکوها به خصوص لوزم زیمناستیک،پایه های بسکتبال و میله والیبال در نظر گرفته شود،در مقابل اب وهوا و نشست مقاوم باشد و …
انواع کف ها
به طور کلی کف اماکن ورزشی اعم از روباز و سرپوشیده به دو دسته زیر تقسیم میشود:
الف) کف های ارتجاعی
این کف ها، عمدتآ از جنس مواد نفتی هستند و حالت ارتجاعی دارند،مثل کف پوش سالن واللیبال و بسکتبال،این کف ها با توجه به مودی که در ساختارشان به کار رفته از دیگر کف ها گرانتر میباشند.
ب) کف های غیر ارتجاعی
این کف ها خاصیت ارتجاعی ندارد . مثل کف های بتنی،اسفالت،خاکی،چمن،چوبی و … از این نوع اند. این نوع کف ها از نظر اقتصادی و برای وارد کاربرد ان به صرفه تر میباشد.
روشنایی اماکن ورزشی
مسیَله نور و روشنایی نه تنها دراستادیوم های بزرگ،بلکه مکان های تفریحی و … را تحت تاَثیر قرار میدهد.در صورت وجود نور مناسب در اماکن،امکان برنامه ریزی بیشتر و استفاده بهینه از انها فراهم می اید.
هاکی رو باز
بسکتبال رو باز
تنیس رویمیز،
شمشیر بازی
بوکس،کشتی،
رزمی
مراکز سر پوشیده
بولینگ
تنیس روباز
سطوح بازی
۵۰۰
۱۰۰
۱۰۰۰
بین المللی
۲۵۰
۲۰۰
۷۰۰
۱۰۰۰
۵۰۰
۱۰۰
۳۵۰
رقابت
۲۵۰
۱۰۰
۵۰۰
۵۰۰
۳۰۰
۱۰۰
۲۵۰
تمرینی
تمام باشگاه ها باید اینده را مدنظر بگیرند،به طوری که امکان ارتقای زیر ساختها از جمله سیستم برق کشی را فراهم اورند. در صورت وجود این زیر ساخت ها امکان نصب تجهیزات الکتریکی وجود دارد.اضافه بر این باید شرایطی همانند رقابت هایی که در شب برگزار میشود نیز باید در مرحله برنامه ریزی قرار بگیرند.
نور مصنوعی
برای تامین روشنایی مورد نیاز داخل سالن ها به ویژه سالن های چند منظوره،باید چراغ ها و پرژکتورها در خطوط طولی دیوارهای سالن تعبیه شوند تا بر دید بازیکنان عمود نباشد.از نور و مهتابی های ملایم نیز میتوان در سقف سالن استفاده مرد.
سایر ویژگی های و شرایط استفاده از نور مصنوعی عبارتند از:
الف) توضیع یکنواخت نور در تمام نقاط زمین
ب) اجتناب از نور شدید و زننذه
ج)تعبیه حفاظ برای لامپ و چراغ ها
د)دردسترس بودن نور دهنده ها برای تعمیر و تعویض
ه)وجود نور اضطراری برای لحظات قطع برق اصلی سالن و …
نور طبیعی
نور طبیعی سالن ها و اماکن ورزشی رو باز از نور خورشید تامین میشود.در سالن های سر بسته از طریق قرار دادن نوذ گیر و پنجره در سقف فراهم میشود.اگر چه نور طبیعی اقتصادی تر از نور مصنوعی به نظر میرسد و این بزرگترین مزیت این نور میباشد،معابی هم دارداز جمله: توزیع نور به دلیل حرکت انتقالی خورشید یکنواخت نیست،ایجاد سایه ،محدودیت استفاده در شبانه روز میباشد.
تاثیر اجزای سالن بروی کیفیت روشنلیی
الف) کف ها
کف پوش ها نباید زیاد براق و درخشان باشند،بلکه باید مات یا دارای جلای مناسب باشند تا از روشنایی زننده ی ناشی از انعکاس نور که منجر به ایجاد تصویر منابع نور و بازی کنان و …
ایجاد نشود.
ب) دیوارها
در ساخت دیوارها نباید از مصالحی استفاده شود که منعکس کننده ی نور و اجسام شود و شرایط نا مطلوبی را پدید اورد. همچنین رنگ دیوار باید یک دست و بدون گسستگی باشد.
ج) سقف
رنگ سقف باید روشن و یکنواخت باشد و همچنین خصوصیات مربوط به دیوار و کف را دارا باشد.
نیازمندی های گیرنده ها
میزان روشنایی مورد نیاز برای پخش تلوزیونی مسابقات ورزشی به عواملی پون روباز یا سرباز بودن اماکن،روشنایی هر ورزش و وضعیت دوربین ها بستگی دارد.میزان نور همانطور که برای بیننده های تلوزیونی باید مناسب باشد،باید برای حاضران نیز مطلوب باشد.
نور خورشید بر هر دوی اماکن سرباز و سرپوشیده تآثیر منفی در روشنایی محیط دارد.این نور موجب روشنایی زیاد و ایجاد سایه در مکان میشود.این نور در اماکن ورزشی روباز میتواند سایه های بزرگی را برای دوربین های تلوزیونی به وجود اورد(این حالت بارها در مسابقات فوتبال مشاهده شده است)
این مشکل را میتوان با تعبیه دوربین های متعدد در زوایای مختلف زمین ورزشی میتوان تا حدی کاهش داد.
فاصله دوربین تلوزیونی در هر ورزش
دسته اول:تیر اندازی با کمان،بولینگ،دارت،شیرجه،سوارکاری(روباز و سرپوشیده)،تیر اندازی (سرپوشیده)، وزنه برداری
دسته دوم:دو میدانی ،بسکتبال،بدمینتون،دوچرخه
سواری(پیست)،فوتبال،راگبی،هندبال،ژیمناستیک،هاکی (روبازو سرپوشیده)ورزش های رزمی ، سافت بال،اسکیت،شنا،تنیس،والیبال
دسته سوم:بوکس،کریکت،شمشیر بازی،هاکی روی یخ ، لاکراس،اسکواش،تنیس روی میز،کشتی
۱۵۰ متر
۷۵ متر
۲۵ متر
۸۰۰ لوکس
۵۶۰ لوکس
۴۰۰ لوکس
دسته اول
۱۱۲۰ لوکس
۸۰۰ لوکس
۵۶۰ لوکس
دسته دوم
۱۱۲۰ لوکس
۸۰۰ لوکس
دسته سوم
تاثیر اجزای سالن بر عایق کاری صوتی
به منظور کنترل صداها در سالن ها از طریق به کارگیری مصالح و مواد مرغوب در ساخت کف و دیوار و … میتوان اقدام کرد.
عایق کاری صوتی کف ها
بیشترین صدای ایجاد شده در سالن مربوط به تماشاگران و برخورد توپ با زمین است.کف های سفت و سخت و بسیار صاف و صیقلی باعث انعکاس شدید صدا میشود. و بر عکس کف های نرم صدا گیر هستند.
عایق کاری دیوار
سطح دیوار ها با بیش از سه متر میتواند جاذب صدا باشداما باید در مقابل ضربات (توپ) مقاوم باشد. میتوان از باریکه های چوب و صفحات فشرده صدا گیر و قالب های عمودی سیمانی نیز استفاده کرد.
عایق کاری سقف و پشت بام
سقف و پشت بام ، عمده ترین سطوح کنترل صدا هستند و باید به گونه ای طراحی شوند که حداکثر در دو ثانیه صدا را منعکس کنند. تمام اجزای ساختمان نیاز به جلوگیری از پخش صدا دارد. به ویژه در بعضی موارد مثل فعالیت های اجتماعی ، این کار مساله مهمی بشمار می اید.
دمای اماکن و فصا های ورزشی
دمای سالن های ورزشی
درجه حرارت سالن های ورزشی همواره باید ۱۰ – ۱۵ درجه سانتیگراد باشد. هنگامی که ورزشکاران مسابقه را شروع میکنند و یا زمانی که تمرین را اغاز میکنند باید دمای سالن روی ۲۰ درجه تنظیم شود،ولی پس از گرم کردن و شروع فعالیت دمای مناسب پایین تر از ۲۰ درجه میباشد. دمای لازم برای تماشاگران بیش از دمای محیط فعالیت تماشاگران میباشد.
